Rodzinne finanse — jak często o nich rozmawiamy, jak często martwimy się ich złym stanem? Co zrobić, żeby nie były głównym źródłem obaw, lęku i frustracji w naszych rodzinach? Zapraszamy na cykl pięciu artykułów dotyczący zarządzania rodzinnym budżetem. Zaczęliśmy od od przyjrzenia się naszym przychodom i wydatkom, a w tym odcinku analizujemy budżet i przepływ pieniędzy w naszej rodzinie.
Samo tworzenie budżetu skłania nas do różnych refleksji na temat naszych przychodów i wydatków. Analiza budżetu np. po kilku miesiącach pozwoli nam odpowiedzieć na pytanie, ile pieniędzy jesteśmy w stanie oszczędzać. Powinniśmy odkładać część przychodów z myślą o większych wydatkach (cele finansowe) oraz z myślą o tzw. czarnej godzinie (utrata pracy lub choroba). Analiza budżetu pozwoli nam zauważyć rozbieżności między przychodami a wydatkami i reagować na nie. W efekcie tego będziemy mieli większą kontrolę nad sytuacją finansową naszej rodziny.
Analiza budżetu odpowie na pytania:
- Ile tak naprawdę wydajemy pieniędzy w skali miesiąca?
- Jakie podjąć decyzje, aby w kolejnych miesiącach lepiej gospodarować pieniędzmi?
Zobaczenie naszego budżetu w dłuższej perspektywie, np. roku, pomoże nam ujrzeć tzw. przepływ gotówki i ewentualne nieszczelności w naszym budżecie. Przepływ gotówki można zobrazować za pomocą beczki, do której wpływają środki pieniężne (zaznaczone na zielono), ale też z niej wypływają w postaci wydatków (zaznaczone na czerwono).
Istotą dobrego zarządzania środkami pieniężnymi i zasadą numer jeden jest takie uszczelnienie beczki, aby nie było niekontrolowanych wycieków gotówki. Przygotowując się do analizy przepływów pieniężnych w rodzinie, należy określić źródła i okresy, w jakich następują.
Dopiero analiza wpływów i wydatków pomoże w przygotowaniu rzetelnego planu finansowego na kolejne miesiące. Analizując wpływy i wydatki będziemy mogli wyliczyć, czy pożądane większe wydatki, czyli cele finansowe są możliwe do realizowania w zakładanym okresie. Jeżeli nie, będziemy musieli powrócić do analizy celów – albo odłożyć większe wydatki na później, do chwili, gdy zgromadzimy już odpowiednie środki, albo zdecydujemy o zaciągnięciu pożyczki.
Po zsumowaniu w pozycji nr 1 wszystkich przychodów stałych i sezonowych w każdym miesiącu i w pozycji nr 2 wszystkich naszych wydatków, w pozycji nr 3 otrzymamy stan gotówki, jaki powinniśmy odnotować na koniec każdego miesiąca (wartość pozycji nr 1 minus wartość pozycji nr 2) oraz na koniec roku. Po wstawieniu realnych wartości zobaczymy, w których miesiącach nasze przychody przewyższają wydatki, a w których będzie/jest odwrotnie oraz, czy i jaką kwotę uda nam się odłożyć na koniec roku. Analiza wpływów i wydatków pozwoli też zaobserwować i zredukować zbędne wydatki. Na przykład dostrzeżone wysokie rachunki za energię elektryczną powinny nas zainspirować do:
- wyłączania urządzeń elektrycznych, z których w danej chwili nie korzystamy (np. działającego bez przerwy telewizora),
- zmiany żarówek na energooszczędne,
- korzystania ze sprzętów elektrycznych w sposób najbardziej dla nich efektywny, np. włączania pralki, zmywarki tylko wtedy, gdy są pełne lub pilnowania, by wyjmując jedzenie z lodówki nie trzymać zbyt długo otwartych drzwi – utrata chłodu to wielka utrata energii.
Inne wnioski, do których może doprowadzić nas długofalowa analiza wydatków, to:
- oszczędzanie wody,
- segregacja śmieci – która zmniejszy opłaty za wywóz śmieci, przy tym niektóre z odpadów zamiast być wywożone, mogą zasilić przydomowy kompostownik, co w ostatecznym rozrachunku zmniejszy kwoty przeznaczone na wiosenne przygotowanie domowego ogrodu.
Wyznaczamy realne cele finansowe naszej rodziny
Cele finansowe to cele ważne dla nas. Mogą wynikać z naszych marzeń, wyznawanych wartości, czy dążeń do podniesienia standardu życia rodziny, mogą być związane z wydarzeniami cyklu życia rodziny. Do ich osiągnięcia potrzebne są pieniądze. Cele finansowe nie są wydatkami stałymi.
Każda rodzina ma własne cele finansowe, czyli większe wydatki. Cele finansowe związane z wydarzeniami cyklu życia przeciętnej rodziny wynikają z typowych dla życia rodzin wydarzeń, jak np.: narodziny dziecka, edukacja, zatrudnienie, założenie rodziny, uroczystości rodzinne, emerytura itp.
Przykładami celów finansowych związanych z wydarzeniami cyklu życia mogą być np. koszty organizacji uroczystości chrzcin, komunii czy ślubu dziecka, koszty studiów dziecka, czy nasza emerytura. Inne cele finansowe mogą wynikać z naszych planów poprawy komfortu życia – mogą to być np. remont domu, podłączenie domu do gazociągu, instalacja fotowoltaiki, budowa studni głębinowej, kupno nowego samochodu, wakacje za granicą, nowy komputer, założenie sadu, czy rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Przy planowaniu i realizacji celów finansowych ważne jest, abyśmy ustalili priorytety i czas dokonywania większych wydatków. Wtedy ryzyko podejmowania nietrafnych, pochopnych decyzji ograniczymy do minimum. Powinniśmy np. przemyśleć, czy ważniejszy w najbliższym roku będzie remont uszkodzonego dachu, czy też kupno lepszego samochodu; i kiedy powinniśmy rozpocząć remont dachu, aby nie zaskoczyła nas pogoda?
A do podjęcia tej decyzji przyda się nam plan finansowy. Przeczytacie o nim w kolejnej odsłonie cyklu.
***
Wybór tekstów: Magdalena Gromek-Kowalczyk, 8.07.2022 r. “Zaplanuj swoją przyszłość. Poradnik domowych finansów“. Autorzy: zespół Fundacji Wspomagania Wsi we współpracy z Barbarą Gontarek, Angeliną Kolbusz, Katarzyną Stachańską. Redakcja: Monika Mazurczak-Kaczmaryk. Wydanie drugie, zaktualizowane, 2021 r.