Rodzinne finanse — jak często o nich rozmawiamy, jak często martwimy się ich złym stanem? Co zrobić, żeby nie były głównym źródłem obaw, lęku i frustracji w naszych rodzinach? Zapraszamy na cykl pięciu artykułów dotyczący zarządzania rodzinnym budżetem. Zaczniemy od przyjrzenia się naszym przychodom i wydatkom.
Pierwszą lekcję jak zarządzać domowym budżetem pobieramy w rodzinnym domu. Ważne jest, by starsze dzieci aktywnie włączały się w rozmowy o decyzjach finansowych rodziny. Ważne jest również to, by zakładający rodzinę młodzi ludzie ustalali między sobą zasady, na jakich będą zarządzać domowym budżetem. Do rozpadu ponad 70% małżeństw dochodzi między innymi z powodu kłótni o pieniądze i wzajemnych oskarżeń o rozrzutność. Często sednem sprawy nie jest prawdziwy brak pieniędzy, ale nieumiejętność gospodarowania nimi.
W poradniku „Zaplanuj swoją przyszłość. Poradnik domowych finansów” staramy się doradzić, jak efektywnie zarządzać domowym budżetem, planując i podejmując racjonalne decyzje finansowe. Wspólnie spróbujemy poznać zachowania ekonomiczne, prowadzące do finansowej niezależności rodziny. Zapraszamy do pobrania poradnika w całości lub we fragmentach. Pierwszy fragment poradnika dotyczy diagnozowania i poznawania własnego budżetu.
O konieczności poznania własnego budżetu i planowania wydatków
Każdy z nas planuje większe wydatki: kupno samochodu, remont domu, wakacje. Możemy te większe wydatki sfinansować zaciągając kredyt, biorąc pożyczkę lub przeznaczając na nie dotychczasowe lub zaplanowane oszczędności. Który sposób jest lepszy?
Odpowiedź na to pytanie wymaga dokładnej analizy domowych finansów, a więc znajomości wpływów do budżetu rodzinnego i wydatków. Podstawą świadomego wydatkowania pieniędzy są dwie, równie ważne rzeczy: poznanie własnego budżetu uświadamia nam, ile właściwie kosztuje nasze codzienne życie, ile pieniędzy musimy mieć np. na miesiąc, by zaspokoić niezbędne potrzeby oraz czy nasze zarobki i inne przychody pokrywają niezbędne wydatki? Natomiast planowanie większych wydatków (tzw. celów finansowych) pomaga uchronić się przed pochopnymi decyzjami. Powinniśmy nauczyć się przewidywać to, co będzie nam potrzebne np. w najbliższym roku, czy za 5 lat.
Znajomość budżetu i planowanie celów finansowych stanowią niezbędny warunek do dobrego zarządzania swoimi pieniędzmi. Zacznijmy więc od budżetu. Jak go poznać, jak go tworzyć?
Tworzymy nasz rodzinny budżet
„Tworzenie budżetu to pokazywanie Twoim pieniądzom dokąd mają iść, zamiast zastanawiania się, gdzie się one rozeszły. John C. Maxwell”
Każdy ma jakiś budżet, tylko nie zawsze wie dokładnie jaki. Tymczasem to poznanie własnego budżetu jest pierwszym krokiem do przejęcia kontroli nad własnymi finansami! Dzięki temu wiemy, na co idą nasze pieniądze, gdzie się „rozchodzą”. Budżet pozwala kontrolować wydatki, a co za tym idzie – ograniczyć te, które są zbędne. I właśnie ta kontrola wydatków daje w dłuższej perspektywie oszczędności. Z kolei oszczędności pozwalają nam na realizację celów finansowych (czyli większych wydatków) oraz wydatków nieplanowanych, np. leczenie czy naprawy.
Odpowiedzmy sobie zatem na pytania:
- z ilu osób składa się nasza rodzina?
- Ile osób pracuje stale lub sezonowo?
- Skąd pochodzą lub mogą pochodzić nasze miesięczne przychody? Niektóre z nich są stałe, inne sezonowe np.:
- z tytułu umowy o pracę lub innych umów (zlecenia, o dzieło);
- z prac dorywczych;
- z zasobów materialnych oraz finansowych, które możemy pomnożyć? (pokój do wynajęcia, ziemia do wydzierżawienia, powierzchnia reklamowa)
Przykładowe źródła przychodów (wpływów) do budżetu rodzinnego:
- stałe – stała praca, emerytura, renta, zasiłek rodzinny, stały zasiłek opiekuńczy itp.
- sezonowe – praca sezonowa (np. zbieranie grzybów, ziół, jabłek czy owoców leśnych, zbieranie truskawek, pomoc przy żniwach, przy budowie itp.)
- dodatkowe – zapomogi, dopłaty, świadczenia typu 500 plus, wyprawka szkolna i inne, dotacje, darowizny, sprzedaż własnych usług np. opieka nad dzieckiem lub starszą osobą, korepetycje, naprawy sprzętu rolniczego, chałupnictwo, sprzedaż owoców z własnego ogródka czy jajek z własnej hodowli kur itp.
Teraz zastanówmy się, jakie są nasze wydatki? Nie chodzi jeszcze o kwoty, ale o kategorie wydatków, w które będziemy mogli powkładać – jak do szufladek – poszczególne wydatki. Dla ułatwienia podzielmy je na początku na dwie kategorie
- stałe, czyli takie, które wynikają z zawartych umów bądź stanu prawnego, np. czynsz, podatki gruntowe, opłaty za energię, telefon, abonament RTV, ubezpieczenia, spłaty pożyczek i kredytów;
- inne – związane z codziennym życiem rodziny, np. artykuły spożywcze przemysłowe potrzebne w gospodarstwie domowym, wydatki związane z cyklem życia, porami roku czy rozrywką, np. kino, prasa, spotkania towarzyskie.
Każdy może stworzyć sobie własne kategorie budżetu, ważne aby były czytelne i powtarzalne. Poniżej prezentujemy przykładową strukturę kategorii wydatków:
Stałe wydatki:
- cykliczne (miesięczne, kwartalne) – opłata za energię elektryczną, gaz, wodę, wywóz śmieci, ścieków, bilet miesięczny, opłata za bursę, akademik, przedszkole, zajęcia dodatkowe dla dzieci, abonament RTV, telewizję kablową, telefon, ubezpieczenia, podatki gruntowe, Internet itp.;
- obsługa długu – spłaty kredytu konsumenckiego lub mieszkaniowego, spłata pożyczki (jest to odwleczony koszt związany z realizacją celu finansowego, jakim jest np. zakup pralki, drukarki czy remont łazienki), itp.;
- sezonowe – zakup opału, podręczników szkolnych, ubrań i butów, przegląd komina, kupno nasion i środków ochrony roślin, zmiana opon i przeglądy techniczne itp.;
Inne wydatki:
- codzienne potrzeby – artykuły spożywcze, przemysłowe, paliwo, w tym koszty naszych przyzwyczajeń, jak np. gazeta codzienna, papierosy itp.;
- okazjonalne – związane z cyklem życia rodziny: tradycje rodzinne, święta, urodziny, imieniny, ślub dziecka, komunia, chrzest, itp.;
- nagłe – awaria lodówki, pralki, telewizora, pęknięta rura, choroba, kradzież, zerwany dach, itp.;
- inne — wyjście do kina, teatru, do pizzerii, na imprezy.
Poniżej prezentujemy przykładowy, miesięczny szablon rodziny do wypełnienia kwotami. Zapraszamy także do pobierania tabeli w excel, którą można wypełniać swoimi przychodami i wydatkami.
***
W kolejnej części tego cyklu skupimy się na analizie budżetu, czyli przepływie pieniędzy w naszej rodzinie.
***
Wybór tekstów: Magdalena Gromek-Kowalczyk, 14.06.2022 r. “Zaplanuj swoją przyszłość. Poradnik domowych finansów“, autorzy:
zespół Fundacji Wspomagania Wsi we współpracy z Barbarą Gontarek, Angeliną Kolbusz, Katarzyną Stachańską. Redakcja:
Monika Mazurczak-Kaczmaryk. Wydanie drugie, zaktualizowane, 2021 r.
