1 lipca 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1864)[1]. Nowelizacja ułatwiła spadkobiercom dostęp do informacji o rachunkach zmarłego, ustaliła zasady postępowania banków wobec rachunków nieaktywnych oraz wprowadziła obowiązek informowania uprawnionych osób o możliwości wypłaty pieniędzy z konta osoby zmarłej.
Wypłata po śmierci właściciela konta
Art. 56 ustawy Prawo bankowe[2] umożliwia posiadaczowi rachunku bankowego[3] wydanie polecenia, aby po jego śmierci wypłacić określoną kwotę pieniężną wskazanym osobom. Ustawa wymienia, kogo można upoważnić, są to: małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki lub rodzeństwo. Aby wypłacić tak zapisane dla nas pieniądze, nie trzeba okazywać się żadnym tytułem prawnym, wystarczy posiadanie aktu zgonu właściciela konta oraz ważny dokument tożsamości. Kwota zastrzeżona do wypłaty nie wchodzi w skład spadku, ale tylko do wysokości 83.282,40 zł[4].
Informacja musi być zrozumiała
Z powodu niskiej świadomości społecznej na temat takiego sposobu decydowania o losie swoich oszczędności, ustawodawca nakazał bankom szeroko zakrojoną promocję tych rozwiązań. Otóż przy każdym zakładaniu rachunku bankowego klienci muszą zostać poinformowani w sposób zrozumiały o możliwości wskazania osób, które po śmierci klienta pobiorą pieniądze z konta, bez potrzeby przeprowadzania procedury spadkowej.
Akcja promocyjna ma trafić również do dotychczasowych klientów – banki mają na to 6 miesięcy. W najbliższym czasie możemy się więc spodziewać pisma informującego o takich możliwościach.
Bank odnajdzie uprawnionych
Po śmierci posiadacza konta, który wydał takie polecenie, bank informuje osoby wskazane w dyspozycji o możliwości wypłaty. Podczas ustalania szczegółów polecenia wypłaty, zadbajmy o prawidłowe dane kontaktowe tych osób, aby bank mógł je odnaleźć. Ważne jest, aby te dane aktualizować, gdyż to na wskazany adres bank będzie wysyłał zawiadomienie o możliwości podjęcia pieniędzy.
Rachunki od lat nie wykorzystywane
Nowelizacja uregulowała również zasady postępowania wobec tzw. rachunków uśpionych, czyli rachunków od lat nie wykorzystywanych. Dotychczas banki nie ingerowały w brak jakichkolwiek przepływów na koncie. Od 1 lipca mają one obowiązek monitorowania aktywności na kontach i podejmowania prób ustalania czy posiadacz rachunku żyje. Po 5-letnim nieużywaniu konta bank wystąpi do rejestru PESEL z wnioskiem o udzielenie informacji czy właściciel konta żyje. Jeżeli nie żyje, umowa ulega rozwiązaniu. Podobnie dzieje się po 10 latach od dokonania ostatniej czynności bankowej. Umowa ulega rozwiązaniu, jednak bank poinformuje nas o tym na 6 miesięcy przed upływem terminu. Wyjątek dotyczy sytuacji, jeżeli umowa rachunku oszczędnościowego lub lokaty terminowej została zawarta na czas określony, dłuższy niż 10 lat. Pomimo rozwiązania umowy rachunku bankowego będzie ona wiążąca do czasu podjęcia pieniędzy z konta przez uprawnione osoby (posiadacza, spadkobierców czy zapisobierców).
Powyższe zasady dotyczą tylko tych kont, które zostały założone przez osoby fizyczne w celach niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ułatwienie dla spadkobierców i instytucji
Dotychczas po śmierci właściciela konta, bank natychmiast blokował rachunek i zdeponowane pieniądze. Jeśli było to konto indywidualne, bank rozwiązywał umowę z mocy prawa, a pieniądze czekały na spadkobierców. Do pobrania pieniędzy konieczne było okazanie prawomocnego postanowienia sądowego o stwierdzeniu nabycia spadku lub poświadczenia dziedziczenia sporządzanego przez notariusza. Sprawa komplikowała się, jeśli spadkobiercy nie wiedzieli, w którym banku szukać potencjalnego konta.
Przepisy umożliwiły spadkobiercom odszukanie wszystkich rachunków bankowych zmarłego, ponieważ na banki został nałożony obowiązek prowadzenia centralnej informacji o rachunkach. Informacje te dotyczą zarówno rachunków aktywnych jak również rachunków rozwiązanych i wygasłych, w tym rachunków spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych. Jest to znaczne ułatwienie dla rodziny, która często nie ma pojęcia, gdzie zmarły ulokował swoje oszczędności. W informacji bankowej zawarta będzie nazwa banku prowadzącego rachunek, jego numer oraz informacje czy jest nadal prowadzony.
Informacji o kontach banki mogą udzielać odpłatnie, ale koszt ten nie może być wyższy niż koszt wytworzenia tej informacji. Z uwagi na fakt, że takowe dane generowane są przez system komputerowy, koszt ich uzyskania nie powinien być wysoki.
Autorka: Barbara Chrzanowska
Data publikacji: 19 września 2016 r.
